-
1 закон чыгару органнары
законода́тельные о́рганы -
2 орган
I о`ргансущ.1) биол. о́рган ( часть животного или растительного организма)аш кайнату органнары — о́рганы пищеваре́ния
кан әйләнеше органнары — о́рганы кровообраще́ния
вегетатив органнар — вегетати́вные о́рганы
2) о́рган (учреждение, организация)җитәкче органнар — руководя́щие о́рганы
тикшеренү органнары — сле́дственные о́рганы
югары дәүләт органнарына сайлаулар — вы́боры в вы́сшие госуда́рственные о́рганы
сәламәтлек саклау органнары — о́рганы здравоохране́ния
3) о́рган ( печатный)II орга`н"Казан утлары" журналы - Татарстан язучылар берлеге органы — жур-на́л "Каза́нские огни́" - о́рган Сою́за писа́телей Татарста́на
муз.орга́н || орга́нный (концерт, звук)органда уйнау — игра́ть на орга́не
орган музыкасы — орга́нная му́зыка
-
3 дәүләт
сущ.1) госуда́рство, держа́ва; импе́рия || госуда́рственный; держа́вный, импе́рскийдәүләт башлыгы — глава́ госуда́рства
дәүләт белән җитәкчелек итү — управля́ть госуда́рством
дәүләт иминлеге органнары — о́рганы госуда́рственной безопа́сности
дәүләт эшлеклеләре — госуда́рственные де́ятели
дәүләт теле — госуда́рственный язы́к
дәүләт хөкемдары — держа́вный влады́ка
2) бога́тство, состоя́ние, добро́дәүләттән мәхрүм калу — лиши́ться бога́тства (состоя́ния)
дәүләт җыю — нажива́ть добро́; копи́ть бога́тство
•- дәүләт имтиханнары
- дәүләт секретаре
- дәүләт хокукы
- дәүләткә каршы
- дәүләттән аеру -
4 закон
сущ.1) зако́н, законода́тельствозакон нар җыелмасы — свод зако́нов
закон нигезендә — на осно́ве зако́на
гамәлдәге закон — де́йствующее (существу́ющее) законода́тельство
хезмәт турындагы закон — законода́тельство о труде́
2) зако́н; ука́з, веле́ниекомандир боерыгы - закон — прика́з команди́ра - зако́н
аның сүзе миңа закон түгел — его́ сло́во мне не ука́з
3) зако́ндиалектика законы — зако́н диале́ктики
табигать законнары — зако́ны приро́ды
закон белән — зако́нно
закон белән билгеләнгән (куелган) — ука́зный
закон белән тыелган — запрещённый (зако́ном); нелега́льный
•- закон бозучы
- закон буенча
- закон итеп кабул ителгән
- закон итеп кабул итү
- закон тәртибе
- закон чыгару
- законнар чыгару
- закон чыгару органнары
- закон га каршы
- закон га каршы булу
- законга сыймау
- закон га туры китерү
- закон нан тыш
- закон нар белгече
- закон нар белеме••закон сату — права́ кача́ть, ля́сы точи́ть
-
5 идарә
сущ.1) управле́ние, руково́дство; администра́ция || управле́нческий, администрати́вныйҗирле идарә — ме́стное управле́ние
идарә органнары — о́рганы управле́ния
завод идарәсе — руково́дство (администра́ция) заво́да
тимер юл идарәсе — управле́ние желе́зной доро́ги
идарә штаты — управле́нческий штат
идарә чыгымнары — администрати́вные расхо́ды
2) правле́ние, конто́ра || правле́нческий, конто́рскийакционерлык җәмгыяте идарәсе — правле́ние акционе́рного о́бщества
идарә әгъзасы — член правле́ния
язучылар берлеге идарәсе — правле́ние сою́за писа́телей
идарә аппараты — правле́нческий аппара́т
3) управле́ние, регули́рование ( как деятельность)хәрәкәт идарәсе — управле́ние движе́нием
4) спец. управле́ние (автоматическое, рулевое, ручное)5) уст. реда́кция (газеты, журнала)•- идарә ителүчәнлек
- идарә итү -
6 инспекция
сущ.1) инспе́кция || инспекцио́нныйинспе́кция үткәрү (ясау) — провести́ инспе́кцию; инспекти́ровать
инспе́кция органнары — инспекцио́нные о́рганы
2) ( учреждение) инспе́кцияянгын инспе́кциясе — пожа́рная инспе́кция
сәүдә инспе́кциясе — торго́вая инспе́кция
-
7 ишетү
неперех.1) слы́шать, услы́шать, услыха́ть (голос, крик, смех)|| слух || слухово́йишетү органнары — о́рганы слу́ха; слуховы́е о́рганы
ишетү нервлары — слуховы́е не́рвы
үз колагым белән ишеттем — слы́шал свои́ми уша́ми
2) слы́шать, облада́ть слу́хоманың сул колагы ишетми — у него́ ле́вое у́хо не слы́шит
ул яхшы ишетә — он хорошо́ слы́шит, у него́ хоро́ший слух
3) знать, узнава́ть/узна́ть, слы́шать что-л. о ком-л., о чём-л., про кого-л.яңалык ишетү — узнава́ть но́вость
бер хәбәр ишеттем — узна́л (услы́шал) одну́ весть
ишетүен ишеткән, ни икәнен белмәгән — (погов.) слы́шал звон, да не зна́ет, где он
ишеткән белән күргән бер түгел — (погов.) слы́шать - не то, что ви́деть
4) слу́шать, прислу́шиваться, обрати́ть внима́ние на что-л.ишетергә дә теләми — и слу́шать не хо́чет
-
8 компетенция
сущ.; книжн.1) компете́нция (круг вопросов, в которых кто-н. хорошо осведомлён)2) компете́нция (полномочие, право)бу мәсьәләләр аның компете́нциясенә карамый — э́ти вопро́сы не отно́сятся к его́ компете́нции
суд органнары компете́нциясе — компете́нция суде́бных о́рганов
-
9 план
сущ.1) в разн. знач. план || пла́новыйшәһәр планы — план го́рода
алгы план — пере́дний план
арткы план — за́дний план
зур планда — в кру́пном пла́не
беренче планда — на пе́рвом пла́не
агымдагы план — теку́щий план
хуҗалык планы — хозя́йственный план
бишьеллык план — пятиле́тний план
декоратив планда — в декорати́вном пла́не
юмористик планда — в юмористи́ческом пла́не
план бүлеге — пла́новый отде́л
план органнары — пла́новые о́рганы
2) диал.; ист. двор, уса́дьба; приуса́дебный уча́сток•- план кору
- план сызу
- планда каралган
- планга утыру
- планнан тыш -
10 прокуратура
сущ.прокурату́рапрокурату́ра органнары — о́рганы прокурату́ры
-
11 разведка
сущ.; в разн. знач.разве́дка || разве́дочныйсм. тж. күзәтүатлы разве́дка — ко́нная разве́дка
геологик разве́дка — геологи́ческая разве́дка
разве́дка эшләре — разве́дочные рабо́ты; разве́дывательные рабо́ты
разве́дка органнары — разве́дывательные о́рганы
-
12 сәламәтлек
сущ.здоро́вье || здравоохрани́тельныйрухи сәламәтлек — духо́вное здоро́вье
сәламәтлек сагында — на охра́не здоро́вья
сәламәтлек саклау — охра́на здоро́вья, здравоохране́ние
сәламәтлек саклау органнары — о́рганы здравоохране́ния, здравоохрани́тельные о́рганы
-
13 сиземләү
перех.чу́ять, почу́ять, чу́вствовать, почу́вствовать, осяза́ть, воспринима́ть/восприня́ть ( что) || чутьё; осяза́ние; восприя́тиеяңалыкны тиз сиземли алу — спосо́бность бы́стро ула́вливать но́вое
матурлыкны сиземли белү — уме́ние воспринима́ть красоту́
сиземләү органнары — о́рганы чувств
музыканы сиземләү — чу́вствовать му́зыку
-
14 сизү
перех.1) в разн. знач. чу́вствовать, почу́вствовать ( что)ис сизү — чу́вствовать за́пах
авырту сизү — чу́вствовать боль
ялгызлык сизү — чу́вствовать одино́чество
җаваплылык сизү — чу́вствовать отве́тственность
2) ощуща́ть/ощути́ть что || ощуще́ниесалкынны сизү — ощути́ть хо́лод
тәм сизү — ощуща́ть вкус
3) чу́ять, почу́ять, учу́ять разг. (о животных, птицах, рыбах)ау эте исне тиз сизә — охо́тничья соба́ка бы́стро чу́вствует за́пах
4) замеча́ть/заме́тить, обнару́живать/обнару́жить, примеча́ть/приме́тить ( что)берәү дә сизмәде — никто́ не заме́тил
вакыт үткәнен сизмәдек — мы не заме́тили, как прошло́ вре́мя
5) дога́дываться/догада́ться ( о чём), чу́вствовать, почу́вствовать, смека́ть/смекну́ть ( что) || дога́дкаул берни дә сизмәде — он ни о чём не догада́лся
аның сүзләреннән сиздем — я догада́лся (почу́вствовал) по его́ слова́м
үз гаебен сизү — чу́вствовать свою́ вину́
хәйләне сизү — заме́тить уло́вку
6) предчу́вствовать, чу́вствовать/почу́вствовать (интуити́вно); чу́ять, почу́ятьср. сизенүйөрәгем сизә — се́рдце чу́ет
аның киләсен күңелем сизә — чу́ет моё се́рдце, что он придёт
7) спец. осяза́тьа) осяза́ниесизү органнары — о́рганы чувств
б) перен. чутьё, инсти́нкт; нюх; дога́дливость, сообрази́тельность, смётка8) в знач. нареч.сизмәстән нареч. неча́янно; незаме́тно для себя́; бессозна́тельно, самопроизво́льно, непроизво́льносизмәстән әйтеп кую — непроизво́льно вы́сказать
үзе дә сизмәстән җырлап җибәрде — он запе́л незаме́тно для себя́
сизмәстән атып җибәрү — неча́янно вы́стрелить
•- сизеп алу
- сизеп калу
- сизми калу -
15 сулыш
сущ.1) прям.; перен. дыха́ние || дыха́тельныйаның сулышы тигез — дыха́ние его́ ро́вное
сулыш органнары — о́рганы дыха́ния
җылы сулышын тою — почу́вствовать её тёплое дыха́ние
ясалма сулыш алдыру — де́лать иску́сственное дыха́ние
яз сулышы — дыха́ние весны́
икенче сулыш — второ́е дыха́ние
актык сулышына кадәр — до после́днего дыха́ния (вздо́ха)
сулыш юллары — дыха́тельные пути́
2) выдыха́емый (и́ли вдыха́емый) во́здухсулыш белән керү — пони́кнуть вме́сте с вдыха́емым во́здухом
3) перен.; разг. мигшул сулышта ук — в то́т же миг
бер сулышта — в оди́н миг
•сулыш алмыйча тыңлау — слу́шать, затаи́в дыха́ние
сулыш киселү; сулыш өзелү — испусти́ть дух
сулыш өрү — вдохну́ть жизнь
- сулыш бетүсулышны кысып — затаи́в дыха́ние
- сулыш җиңеләю
- сулыш иркенәю
- сулыш киңәю
- сулыш кабу
- сулыш көпшәсе
- сулыш кысылу
- сулыш тараю
- сулыш чыгару
- сулышны буу••сулыш алмыйча — затаи́в дыха́ние
-
16 урындагы
прил.ме́стныйурындагы хакимият органнары — ме́стные о́рганы вла́сти
урындагы комитет — ме́стный комите́т; местко́м
урындагы халык — ме́стные жи́тели
урындагы чимал — ме́стное сырьё
-
17 үзидарә
-
18 халык власте
наро́дная власть, народовла́стиехалык власте органнары — о́рганы народовла́стия
-
19 хөкүмәт
сущ.прави́тельство || прави́тельственныйТатарстан хөкүмәте — прави́тельство Татарста́на
хөкүмәт органнары — прави́тельственные о́рганы
хөкүмәт карары — прави́тельственное постановле́ние
-
20 юстиция
сущ.юсти́ция; правосу́диеюсти́ция органнары — о́рганы юсти́ции
юсти́ция гыйлеме — нау́ка юсти́ции, юриспруде́нция
См. также в других словарях:
администрация — 1. Башкарма власть органнары. Оешманың, предприятиенең җитәкче органы 2. Оешмага, предприятиегә җитәкчелек итүчеләр, администраторлар, җаваплы башкаручылар. АДМИНИСТРАЦИЯ ТӘРТИБЕНДӘ (ТӘРТИБЕ БЕЛӘН) , АДМИНИСТРАТИВ ТӘРТИПТӘ – Башкарма власть… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
баш — 1. Кеше һәм хайван гәүдәсенең авыз, иң әһәмиятле сизү органнары һәм зур ми урнашкан өлеше. Баш киеме башыгызны салыгыз. Баштагы чәч баш тарау. Баш мие, ми 2. Үсемлекләрнең югарыгы өлеше, өстәге оч ботаклары, шундагы чәчәклекләре яки җимешлекләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
башкала — Дәүләтнең, илнең яки өлкәнең, административ берәмлекнең үзәк шәһәре, башлыча хөкүмәт органнары урнашкан шәһәр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бүксә — 1. Кошларда, кайбер хайваннарда һәм бөҗәкләрдә: үңәчнең киңәеп, юанаеп торган өлеше 2. сөйл. Гәүдәнең ашкайнату органнары урнашкан өлеше, тирәсе. Цилиндр форм. савытларның бүлтәеп торган яны тур. БҮКСӘ КИЕРҮ – Масаю, кәпрәю … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
власть — 1. Дәүләт белән идарә итү хокукы, политик хакимлек 2. Дәүләт идарәсе органнары, хөкүмәт. ВЛАСТЬ ТОТУ – Хакимлек итү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гинекология — Хатын кыз организмы үзенчәлекләрен һәм җенес органнары авыруларын, аларны дәвалау юлларын өйрәнә торган фән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дәүләт — 1. Илдәге тәртипне саклау өчен хаким сыйныф тарафыннан төзелгән, башында хөкүмәт һәм аның органнары торган политик оешма; шундый оешмасы булган ил 2. Мал мөлкәт, байлык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җирле — I. с. 1. Җиргә ия булган, чәчүлеге булган 2. Шул җирдә туып үскән; киресе: читтән килгән җирле халык, җирле кадрлар. Читтән китерелмәгән, шул урында табылган яки эшләнгән җирле чимал. Шул җир, шул урынчылык өчен хас, диалекталь җирле мәзәк 3. Ил… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
инстанция — Бер беренә буйсынган партия, профсоюз, суд, дәүләт идарәсе органнары системасының аерым баскычы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күнү — 1. Риза булу 2. Гадәтләнү, ияләшү, күнегү. Җайлашу, өйрәнеп китү (сизү органнары тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
органолептик — с. Әйберләрнең үзлекләрен тою органнары ярдәмендә ачыклауга караган сөтнең сыйфатын органолептик алым белән тикшерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге